Hiçbirşey göründüğü gibi değildir. İnsanda öyle.İnsanda göründüğü gibi değildir.Çünkü bir ben vardır,birde benden içeri.Ondanda....Ondan da....Ondan da..Sözün özü,ey talib,bin ben vardır,binde benden içeri ''Bırakın yok olsuntüm alem,bir tek hikmet kalsın,birde hakim,bi...r tek ben.''Evet ben.Ama hangisi?Hangi ben.Söyle,hangisi kalsın.İnsanın manası kat kat.Nüsha-i kübranın manaları.Okunması gereken büyükçe bir kitaptır insan.Her sayfası,her satırında,her kelimesinde,her harfinde bir değil,binlerce mana taşıyan koca bir alem.Okunması gereken,ama okunması güç satırlardan oluşan sıkı bir metin.Değil beşerin,beşeriyetin dahi ilmeklerini bütünüyle çözemediği,çözemiyeceği bir sırlar yumağı.İlk bakışta,son bakıştada. Kur'an gibi.İnsanın kalbine üflenen son soluk gibi.Dudakları değdirmenin değil,avuçlamanın yasak olduğu pınat.O halde acele etme ey talip,insanına sükünetle yaklaş,tevazuyu elden bırakma,edeble.İnsana....İnsanına.Efendimize(s.a.v.)nisbet edilen şöyle bir söz vardır.'' ''KUR'AN'IN BİR ZAHİRİ VARDIR,BİRDE BATINI,BİR HADDİ,BİRDE MATLAİ'' Zahiri yani,lafzi Batını yani mecazi, Haddi,yani bu manaların tatbik ve uygulaması,Matlai,yani bir ötesi,bir nihai amacı. Kısaca ötelerin ötesi. Çünkü her simgenin bir nihai amacı,yani maksud-i aslisi veya gaye-i kusvası vardır olmak zorundadır. Sonrası olmayan son. Yöneldiği bir nokta. SON NOKTA. Lafzi anlam,olguları öğretir,batını anlam,neye inanacağını,ahlaki anlam nasıl davranacağını,gai anlam ise,nereye yöneleceğini.Bunlar fiziğin belkemiğidir de aynı zamanda. Müslüman alimler gibi,Hırıtiyan alimlerde inandıkları kutsal metni doğru anlamakl amacıyla metne bu dört düzeyde yaklaşmışlardır.Sadece kutsal met ni mi.. İnsanıda Bakışa konu edindikleri insanı. Yani niyet sahibi bir failin yapıp ettikleri ancak onun niyeti dikkate alınara anlaşılabilirdi.Niyet ve yönelim yoksa,o takdirde bir fiilden de söz edilmeyecek.Tabiatıyla niyetli eylem de niyet sahibi bir eylemciden bağımsız anlaşılıp yorumlanamıyacak. Şimdi düşünelim; Dini mübini,Kur'an'ı hangi manada okuyoruz,anlıyoruz?
